Deze nalatenschap drukt op me, want ik weet niet zo goed wat ik ermee aan moet. Ik voel dat ik er ‘iets’ mee moet doen, maar wat? Zal ik hem, Wim, door dit te lezen beter leren kennen? Mijn relatie met hem was niet optimaal, niet vervelend of naar, maar zonder enige diepgang. Hij zweeg, gaf geen antwoorden, een echte introvert. Als ik het ergens over wilde hebben, wist hij het onderwerp van gesprek altijd op iets ongevaarlijks te brengen; zijn postzegelverzameling, zijn werk als cijferaar, of iets dergelijks. Dat maakte me altijd boos, maar dat was een boosheid, waarmee ik niets aan kon.

Ik kan slechts speculeren over zijn zwijgzaamheid. Opvallend was dat hij wel anekdotes uit zijn jeugd in Indië vertelde, maar niets over de tijd daarna, toen de rest van zijn familie in Indië was tijdens de Japanse bezetting. Zijn vader was voor de oorlog al overleden, naar ik begrepen heb door een hartfalen dankzij een iets te uitbundig leven. Maar zijn moeder, zijn zus en haar drie kinderen, alsmede alle andere familieleden kwamen in Jappenkampen terecht. Voor zover ik het kan nagaan, heeft iedereen die tijd overleefd, zelfs Oom Jan – de man van zijn zus – die aan de Birma spoorlijn als gevangen dwangarbeider moest werken.

Het is te makkelijk dit als ‘Indisch zwijgen’ af te doen, want ik denk ook dat zijn karakter meespeelde. Het was een introverte man, die moeilijk over zijn gevoelens sprak. Hij was iemand die conflicten het liefst vermeed en door zijn bescheidenheid wilde hij, denk ik, niemand daarmee ‘lastigvallen’. Natuurlijk was het ook een tijd, waarin mannen niet geacht werden hun gevoelens te tonen. Ik heb het zelf altijd als een groot gemis gevoeld dat ik geen contact met hem had. Gelukkig had ik wel een open en diepgaand contact met mijn moeder.

De mappen drukken op me, maar misschien hoeft dat niet. Misschien kan ik hier antwoorden vinden op tenminste een paar van de vragen die ik hem wilde stellen. Waarom ging hij reizen? Onrust? Interesse? Nieuwsgierigheid? Avontuur?